14 Mayıs’ta gerçekleştirilen seçimler ve cumhurbaşkanlığı yarışının ikinci tipe kalması Arap dünyasında geniş yankı buldu. Seçim kampanyalarının başlamasından bu yana gelişmeleri dikkatlice izleyen Arap medyasında daha evvel Erdoğan’ın kazanmasının epey sıkıntı olduğuna dair yorumlar ön plana çıkıyordu.
Suriyeli mültecilerin bilhassa de muhalefetin kampanyasında iktidara karşı değerli bir koz olacağı uzun müddettir Arap gazetelerinde dillendiriliyordu. Millet İttifakı’nın adayı Kemal Kılıçdaroğlu’nun ikinci tipe giderken sığınmacı sıkıntısıyla ilgili daha sert bir söyleme başvurması da birçok gazetenin gündemindeydi.
Geçtiğimiz hafta 14 Mayıs’ta sandıktan çıkan sonuç ve 28 Mayıs’ta yapılacak ikinci cinse dair Arap gazetelerinde çıkan kimi yorumlar şu biçimde:
‘ESAD ERDOĞAN’IN KAZANMASINDAN YANA MI?’
Ortadoğu’daki siyasi paradokslara ve bu paradoksların beden bulmuş haline örnekler vermek gerekirse bu, son periyotta yalnızca Esad’ın Cidde’deki Arap Birliği Tepesi’ne katılmasıyla sonlu kalmaz. Örneğin Esad, Kılıçdaroğlu’nun Erdoğan’ı iktidardan devirmesindense Erdoğan’ın iktidarda kalmasını tercih eder.
Cidde kentindeki Arap Tepesi’ne katılan ve birçok Arap başşehrini ziyaret etmesi için davet edilen Esad, rejiminin ekonomik ve siyasi olarak nefes almaya başladığı niyetinde. Lakin Türkiye seçimlerindeki muhalif aday Kılıçdaroğlu’nun mültecileri ülkelerine geri gönderme biçimindeki vaatleri karşısında şok olmuş durumda.
Esad, ortalarındaki ihtilaflara karşın, mültecileri tek seferde geri göndereceğine dair rastgele bir açıklama yapmayan Erdoğan’ı kendisine daha yakın görüyor. Çünkü onunla mültecilerin nizamlı bir biçimde ve evreli olarak geri dönüşü için istişare edebileceğini düşünüyor. Lakin Kılıçdaroğlu’nun kazanması, halihazırda Arap Dünyasındaki açılımla bir arada gerekli yatırım ve yine imar için kaynak konusunda istifade etmeyi amaçlayan Esad için önemli bir kriz teşkil edecektir.
Mültecilerin bir anda geri dönüşü yalnızca Esad için değil, Suriye’nin Arap Birliği’ndeki koltuğuna geri dönmesi konusunda epeyce hamasetli olan Arap ülkeleri için de kıymetli bir kriz niteliğinde. Bu krizin en değerli nedeni, bilhassa Suriye güç bir ekonomik durumda yaşarken, mültecilerin dönüşünü garanti altına almak için Suriye’ye çok daha fazla para pompalamak zorunda kalacak olmalarıdır.
Katar’ı Esad’ın Arap Birliği’ne geri dönüşü konusunda muhalif bir hal takınmaya iten neden de bu olabilir. Güya Suriyeli mülteciler probleminden ve sonuçlarından kaçıyor ve Erdoğan’ın 28 Mayıs’taki ikinci tur seçimleri kaybetmesi ihtimaline hazırlanıyor. (Londra Merkezli El Arab Gazetesi)
‘TÜRK SEÇMENİNİN TERCİHİNDE KİMLİK FAKTÖRÜ’
Türkiye’de seçmenin tavrını etkileyen iktisattan yaş kümesine, eğitim düzeyinden siyasi eğilimlere kadar birçok faktör vardır. Lakin en kıymetli öge, başkalarını de gölgede bırakan ve din ile milliyetçiliğin birleşiminden oluşan kimlik faktörüdür. Türkiye mezhep ve etnik çeşitliliğiyle Maşrik Arap ülkelerine benzemektedir. Kürtler ve onların etnik sorunu, Alevilerin Sünnilerle olan mezhepsel farklılıkları siyasi eğilimlerini etkilemiş ve bu durum sandığa da yansımıştır.
Geniş bir analist ve müellif kesitinin, bu seçimlerde berbatlaşan iktisat ve hayat şartlarının zorlaşmasına odaklanmasına ve bilhassa yıkıcı bir zelzeleden sonra hükümetin bu yıkıcı tesirlere süratli karşılık vermedeki acizliğinin çok açık olmasıyla bunun Erdoğan devrini sona erdirecek olan bardağı taşıran son damla olacağı öngörüsüne karşın, seçim sonuçları seçmenin eğiliminde en kıymetli faktörün kimlik faktörü olduğunu ortaya koydu. İktidar ve muhalefeti destekleyen bölgelerde durum olduğu üzere kaldı. Konya ve Fatih’te iktidardaki ittifaka yönelik takviyede çok da bir değişiklik olmadı. Yeniden muhalefet açısından Diyarbakır ve Beşiktaş’ta da.
Arap asıllı bir Türk olan Antakyalı komşum, Adalet ve Kalkınma Partisi’ni destekliyordu lakin zelzeleden sonra sert bir muhalife dönüşmüştü. Kriz berbat yönetildiği için iktidara kırgındı. Fakat dini eğilimleri yüzünden Adalet ve Kalkınma Partisi’ne oy verdi. İşte kimlik faktörü. (Vail İsam / Kuds El Arabi Gazetesi)
‘İKİNCİ ÇEŞİTTE SURİYE BELGESİ KIYMETLİ ROL OYNAYACAK’
Son günlerde seçimlerin ikinci tipinde kazananın kim olacağını direkt etkileyecek iki değerli gelişme yaşandı. Bunlardan birincisi, muhalif aday Kemal Kılıçdaroğlu’nun seçim kampanyasının içeriğinde birtakım değişikliklere gitmesi ve daha evvel seçim programında yer alan ve mültecilerin iki sene içerisinde gönderileceği hususunun tersine, mültecilerin çabucak gönderileceğini açıklamasıdır.
İkincisi ise, milliyetçi bir akademisyen olan ve seçimlerde yüzde 5.7’lik bir oy alan Sinan Oğan ile Cumhurbaşkanı Erdoğan ortasındaki görüşmenin pek de olumlu geçmediğine dair haberlerdir. Çünkü Cumhurbaşkanı Erdoğan, Oğan ile görüşmesinden sonra CNN’e verdiği röportajında Sinan Oğan’ın istediği üzere Suriyelilerin hemen memleketlerine gönderilmesini kabul etmeyeceğini açıkladı.
Dikkat çeken konu, gerek Suriyeli mülteciler konusu gerekse de Suriye’deki idare konusu Türkiye’deki seçimlerin ikinci tipinde en kıymetli evrak olarak karşımıza çıkıyor. Lakin tutarsız nedenlerden ötürü. İşte bu yüzdendir ki Suriye, cumhurbaşkanlığı yarışında kimin kazanacağının belirlenmesinde değerli bir rol oynayacak.
Seçimlerin ikinci cinsinden evvel, Suriye Cumhurbaşkanı Esad’ın Suriyelilerin geri dönüşünün kolaylaştırılacağına dair bir açıklama yapması ve genel bir af çıkarılması, seçimin ikinci tipinde muhalif aday Kılıçdaroğlu’nun Erdoğan karşısındaki bahtını daha da arttırabilir. (Rai Al Youm Gazetesi)
‘SURİYELİ PİRLER VE SEÇİM FETVALARI’
Hiç elbet ülkelerinden edilen yahut ikamet etmek için Türkiye’yi seçen Suriyeliler, seçim hakkını kullanmadaki eşitlik karşısında şaşkına döndü. Siyasi bloklar ve ittifaklar açıklamalar yapar, farklılaşır, onaylar, reddeder, vaat eder lakin bütün bunları medya aracılığıyla ve seçim programları vasıtasıyla yapar. Yalnızca Adalet ve Kalkınma Partisi için değil, muhalif partiler için de tıpkı durum geçerli.
Kişi birtakım durumları kesin olarak lakin pratikte öğrenir. Şamlı muhalif şeyhlerden biri olan ve Suriye İslam Meclisi üyesi Pir Ekrem Raceh, Erdoğan ve onun ittifakına takviye açıklaması yaptı ve bir beyan yayınladı. Açıklamada vatandaşlık alan Suriyelilerin de Erdoğan’a oy vermelerinin vacip olduğuna yer verdi. Bu hayli yanlış bir durumdur ve açıkça gösteriyor ki, Suriyeliler dinin siyasete alet edilmemesi gerektiğini hala öğrenememişler. Tıpkı tutumu takınan ve buna emsal açıklamalar yapan öbür Suriyeli İslamcı kümeler da var. Dinin siyasetle ve devletle olan bağlantısı, bilhassa de demokratik süreç ve seçimlerle ilişkilendirilmesi çetrefilli bir mevzudur. Seçimlerin İslamcı kümeler açısından ne olduğuna ait devam eden bir tartışma var. Kimilerine nazaran, bu İslamcı çevreler kendilerini iktidara taşıyacak olan seçimleri kabul etmektedir. Sonra da gücü ve tebaayı denetim etmeye başlar.
Türkiye seçimleri, Suriyeliler ve İslam dünyası için, demokrasinin bir sefere mahsus olmadığını, dini kurumların yahut din adamlarının lehte yahut aleyhte fetva vererek buna müdahale etmemesi gerektiğini göstermesi açısından değerlidir. Çünkü dini siyasallaştırmak toplumu büyük sıkıntıların içine atar.” (Ammar Deyyub / El Arabi El Cedid Gazetesi)
‘ERDOĞAN KAÇ OY ALIR’DAN, ‘ERDOĞAN KAZANIR MI’YA?
Görev müddeti sona eren Erdoğan’ın siyasi geleceği konusunda bir çıkarımda bulunmak için çok erken. Erdoğan’ın 14 Mayıs’ta yapılan seçimlerde cumhurbaşkanlığı için elde ettiği sonuçlar, Adalet ve Kalkınma Partisi’nin Cumhur İttifakı’yla bir arada aldığı oylarla çabucak hemen birebir. Bu sayılar da bilhassa de son on yılda parti içindeki bütün rakiplerini eledikten sonra yıldızı parlayan Erdoğan’ın halk dayanağının azaldığını göstermektedir.
Erdoğan’ın içerideki siyasi arenada yolu bilhassa de seçimlerdeki serüveni parlamenter sistem ve başbakanlık devrinden cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine geçene kadar pek de kuvvetli değildi. Bilakis epey çok kolaydı. Çünkü her seçim öncesinde genel olarak şöyle bir durum hakimdi: ‘Seçimlerde asıl soru Erdoğan’ın kazanmayacağı değil, Erdoğan’ın yüzde kaç oranında oy alacağıdır.’ Lakin geçtiğimiz pazar günü durum büsbütün değişti. Çünkü Erdoğan’a hayır diyenlerin oranı seçimleri ikinci çeşide bırakmayabilirdi. Altılı Masa’nın cumhurbaşkanı adayı öteki bir siyasi hal takınıp, cinsel içerikli şantaj görüntülerin baskısıyla çekilen Muharrem İnce’yi ve aldığı oy oranı birçok analist için sürpriz olan Sinan Oğan’ı kazanabilseydi seçim ikinci çeşide kalmazdı.” (Muhammed Harrub / Ürdün El Rai Gazetesi)